Sırbistan’ın Batı’ya yönelmesi Putin’in tepkisini nasıl tetikledi?

Putin’in Trump’ın ‘kırmızı çizgisini’ aşıp aşmadığını ve Washington’un Rusya’ya daha acı verici yaptırımlar uygulamaya istekli olup olmadığını göreceğiz. Büyükelçi John B. Craig, Moskova’nın meydan okuması ve komşularına yönelik haydutça faaliyetlerinin Trump yönetimini uyandırdığını belirtiyor.

ABD Başkanı Donald Trump, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşına hızlı bir son vermeyi umuyordu ancak göreve gelmesinin üzerinden 6 ay geçmesine rağmen ilerleme kaydedilemedi. Trump, geçen hafta yaptıkları telefon görüşmesinin ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Avrupa’da 3 yıldır devam eden savaşı sona erdirme konusundaki isteksizliği karşısında hayal kırıklığını dile getirmekle yetindi.

Putin, Washington ile uzun bir siyasi nüfuz savaşına girmeye hazırlanıyor. Rusya’ya dost bir Batı Balkan ülkesi olan Sırbistan, savaşın başlamasından bu yana Ukrayna’ya silah tedarik ettiğinin ortaya çıkmasının ardından yeni bir hedef haline gelmiş görünüyor.

Moskova bunu “arkadan hançerleme” ve “ihanet” olarak nitelendirirken, Rusya’nın casusluk ajansı, çoklu roketatar ve havan mermileri için roketlerin ya da bunların bileşenlerinin Bulgaristan ve Çek Cumhuriyeti’nden 2 şirket aracılığıyla satıldığını öne süren bir açıklama yayınladı ve bu, Moskova’dan Belgrad’a 1 ay içinde ikinci “resmi azar” oldu.

Rus medyasında sıklıkla “Putin’in beyni” olarak anılan ve Rusya’nın savaşına müdahil olduğu için 2015 yılında ABD Hazine Bakanlığı tarafından yaptırım uygulanan ünlü Rus aşırı sağcı filozof Aleksandr Dugin, “Sırbistan Cumhurbaşkanı (Aleksandar) Vucic’in meşruiyetini kaybettiğini” öne sürerek, 1 Kasım 2024’te Novi Sad’daki ölümcül kanopi çöküşünün ardından Sırbistan’da yolsuzluk, ihmal ve kalitesiz inşaatlara karşı devam eden protestolara da destek verdi. Geçtiğimiz günlerde Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic tüm askeri teçhizat ihracatının durdurulduğunu açıkladı.

Putin, Ukrayna’yı silahlandırmanın yanı sıra Sırbistan’ın Batı ile yaptığı son büyük anlaşmaları da beğenmedi. Geçtiğimiz temmuz ayında Sırbistan, AB ve Almanya, AB’nin Sırbistan’da çıkarılan hammaddelere erişimini sağlayan bir pil tedarik zinciri anlaşması imzaladı.

Özellikle Jadar Vadisi’nde önemli bir lityum yatağı bulunan Sırbistan, bu önemli pil metalinin Avrupa’daki başlıca tedarikçilerinden biri olma potansiyeline sahip.

Dönemin Almanya Başbakanı Olaf Scholz anlaşmayı Avrupa’nın Çin’e olan bağımlılığını azaltabilecek mega bir proje olarak övdü. Uygulanması halinde 2,4 milyar dolarlık (2 milyar euro) Jadar lityum projesi Avrupa’nın mevcut lityum ihtiyacının yüzde 90’ını karşılayabilir.

Belgrad’da on binlerce protestocu, yetkililerin Vucic ve hükümetini devirmeyi planladıkları yönündeki uyarılarına rağmen Jadar vadisinin onarılamaz bir şekilde kirlenmesinden korkarak anlaşmaya karşı yürüdü. Birçok kişi Rus ve Sırp renklerinin birleşiminden oluşan bayrağı dalgalandırıyordu.

Putin Sırbistan’daki büyük lityum rezervlerini ele geçirmeyi umuyor olsa da, geçtiğimiz hafta Rus birlikleri Donetsk bölgesindeki Shevchenko köyü yakınlarında Ukrayna’nın en değerli lityum yataklarından birinin bulunduğu bölgeyi ele geçirdi ve Ukrayna’nın merkezindeki dört lityum yatağından sadece ikisi hükümetin kontrolü altında kaldı.

Sırbistan ayrıca Fransız Dassault Aviation’dan Rafale jetleri satın almak üzere 2,7 milyar euroluk bir anlaşma imzalayarak, geleneksel müttefiki ve silah tedarikçisi Rusya’dan uzaklaşarak Sırbistan’ın güvenlik ve siyasi duruşunda büyük bir değişimin sinyallerini verdi.

Son olarak, ABD EXIM Yönetim Kurulu, Sırbistan Telekom Grubu’na 5G telekomünikasyon ağının hazırlanması ve yaygınlaştırılmasını desteklemek üzere 50 milyon dolar (42,8 milyon euro) tutarında bir ön taahhüdü onayladı. Bu işlem, 5G güvenliğinin yüksek bir hükümet önceliği olması ve EXIM tarafından desteklenen 10 dönüşümsel ihracat alanından birine girmesi nedeniyle EXIM’in Çin ve Dönüşümsel İhracat Programını (CTEP) daha da güçlendiriyor.

Tüm bunlar Moskova’nın Belgrad’daki hükümeti istikrarsızlaştırmaya karar vermesi için yeterliydi. Putin’in Trump’ın “kırmızı çizgisini” aşıp aşmadığını ve Washington’un Rusya’ya daha acı verici yaptırımlar uygulayıp uygulamayacağını göreceğiz.

Kesin olan bir şey var ki o da Moskova’nın meydan okumaya devam etmesi ve komşularındaki haydutça faaliyetleri Trump yönetimini uyandırdı.

ABD’nin eski Umman Büyükelçisi ve Başkan Bush’un Terörle Mücadele Özel Yardımcısı olan Büyükelçi John B. Craig, Washington’daki Transatlantik Liderlik Ağı’nda Kıdemli Araştırmacı ve Güneydoğu Avrupa Siyaset ve Ekonomi Enstitüsü’nün danışma kurulu üyesidir.
Kaynak: euronews

Sırbistan’ın Batı’ya yönelmesi Putin’in tepkisini nasıl tetikledi? yazısı ilk önce TIME-BALKAN üzerinde ortaya çıktı.