Milletvekili Murat’tan Cumhurbaşkanı Davkova’ya açık mektup

Makedonya Türkleri Hak ve Demokrasi Hareketi’nin Avrupa Cephesi’nden seçilen milletvekili Salih Murat, Cumhurbaşkanı Gordana Siljanovska Davkova’ya Türk toplumunun yetersiz temsili konusundaki sistemli sorunla ilgili olarak Cumhurbaşkanı’na açık bir mektup gönderdi.

Milletvekili Salih Murat, konuyla ilgili sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:

“Bugün, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Meclisi milletvekili sıfatıyla, Cumhurbaşkanlığında çalışanlar ve Cumhurbaşkanı tarafından atanan organlarda Türk topluluğunun yetersiz temsili konusundaki sistemli sorunla ilgili olarak Cumhurbaşkanı’na açık bir mektup gönderdim.

Bu mektup, üç aylık bir araştırmanın ve çeşitli kurumlara yapılan bir dizi resmi bilgi talebinin sonucudur. Bu talepler arasında Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’ne yapılan kamu bilgilerine erişim başvurusu ile Topluluklar Arası İlişkiler Bakanlığı’na ve Kamu Denetçisi’ne yöneltilen milletvekili soruları yer almaktadır.Elde edilen veriler alarma geçmemizi gerektiren bir durumu göstermektedir:

Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’nde 56 çalışan arasında Türk topluluğundan sadece 1 kişi bulunmaktadır, o da yönetici pozisyonunda değildir

Hiçbir kurum, Cumhurbaşkanı tarafından atanan Ulusal Güvenlik Konseyi, Af Komisyonu ve diğer organların etnik yapısı hakkında veri sağlamamıştır.

Ülkemizin tüm aktif büyükelçileri arasında Türk topluluğundan tek bir kişi bile bulunmamaktadır – bu durum yıllardır devam etmektedir.

Ayrıca, hem eski Cumhurbaşkanı döneminde hem de şimdiki Cumhurbaşkanı döneminde, Cumhurbaşkanlığı kadrolarında ve Cumhurbaşkanı’nın doğrudan atama yetkisi bulunan makamlarda Türk topluluğunun hakça temsiliyeti konusunda hiçbir ilerleme kaydedilmemiştir.

Bu durum, tüm toplulukların her seviyedeki devlet organlarında uygun ve hakça temsiliyetini gerektiren Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Anayasası’nın 8. maddesi ve VI. Değişikliği’nin doğrudan ihlalidir.

Mektupta Cumhurbaşkanı’ndan şu somut önlemleri almasını talep ettim:

*Atadığı tüm organların etnik yapısı hakkında şeffaflık sağlaması.

*Küçük toplulukların temsiliyetini iyileştirmek için bir eylem planı hazırlaması

*Hakça temsiliyet durumunu düzenli olarak izlemek için bir mekanizma kurması.

Hakça temsiliyet için anayasal yükümlülük bir iyi niyet meselesi değil, kapsayıcı ve çok etnikli bir toplumun işleyişi için bir zorunluluktur. Bu anayasal ilkelerin tutarlı bir şekilde gözetilmesini sağlamak için milletvekilliği görevimi kullanmaya devam edeceğim.”

– Cumhurbaşkanı Davkova’ya gönderilen açık mektup

“Sayın Cumhurbaşkanı,

Bu açık mektupla size, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Meclisi’nin bir milletvekili olarak, ancak her şeyden önce anayasal ve yasal hükümlerin devlet organlarında tüm toplulukların hakça ve uygun temsiliyeti konusundaki tutarlı uygulanmasından endişe duyan bir vatandaş olarak hitap ediyorum.

Gerçekleştirilen faaliyetlerin kronolojisi

Sizin Cumhurbaşkanı olarak atadığınız kurumlarda ve organlarda, özellikle Türk topluluğunun hakça temsil edilmesi ilkesine uyulması konusundaki endişe, ilgili bilgileri edinmek için bir dizi adım atmama neden oldu:

1. 03.01.2025 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’ne bir kamu bilgilerine erişim başvurusunda bulundum ve şu bilgileri talep ettim:
   • Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, Ulusal Güvenlik Konseyi, Af Komisyonu ve Nişan Komisyonu’ndaki tüm atanmış ve seçilmiş yetkililerin eksiksiz listesi
   • Tüm atanmış/seçilmiş kişilerin etnik kimliği
   • Bu organlardaki personelin etnik yapısına ilişkin istatistiksel veriler

Eksik bir yanıt aldım; yalnızca Resmi Gazete’den alıntılar gönderildi, istenen etnik yapı verileri sağlanmadı.

2. 12.03.2025 tarihinde Topluluklar Arası İlişkiler Bakanı Yardımcısı ve Bakana aşağıdaki konularda bilgi almak üzere bir milletvekili sorusu yönelttim:
   • Bakanlık, Cumhurbaşkanı tarafından atanan kurumlardaki (Kabine, Ulusal Güvenlik Konseyi, Af Komisyonu, Nişan Komisyonu) toplulukların temsiliyetini izliyor mu?
   • Bu kurumlarda Türk topluluğunun mevcut durumu nedir?
   • Hakça temsiliyeti sağlamak için hangi önlemler alınıyor?
   • Hakça temsiliyet ilkesine uyulmaması konusunda herhangi bir analiz var mı?
   • Anayasa’nın 8. maddesi, 9. maddesi ve VI. Değişikliğine ilişkin durum nasıl değerlendiriliyor?
3. 17.03.2025 tarihinde Topluluklar Arası İlişkiler Bakanlığı’ndan (No. 03-13/14) bir yanıt aldım. Bu yanıt, somut cevaplar vermek yerine, bizi Kamu Denetçisi’ne yönlendirdi. Oysa Bakanlığın yasalara göre hakça ve uygun temsiliyeti izlemek ve ilerletmek için özel bir birimi vardır.
4. 14.04.2025 tarihinde Kamu Denetçisi’ne, benzer soruları bu kurumun yetki alanı çerçevesinde yönelttim.
5. 21.04.2025 tarihinde Kamu Denetçisi’nden (NPR No. 1684/2) bir yanıt aldım. Bu yanıtta, Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’ndeki çalışanların etnik yapısı hakkında genel bilgiler verildi, ancak sizin kararınızla oluşturulan diğer organlar hakkında belirli veriler sağlanmadı. Kamu Denetçisi, Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’nde resmi verilere göre toplam 56 çalışan olduğunu, bunların 45’inin Makedon, 7’sinin Arnavut, 1’inin Türk, 1’inin Roman, 0 Sırp, 2 Ulah ve 0 diğer topluluklar olarak beyan ettiğini bildirdi. Ayrıca, verilerdeki tutarsızlık da endişe vericidir; zira raporun bir yerinde 45 kişiden, 2024 yılı raporunda ise 56 çalışandan bahsedilmektedir.

Anayasal ve yasal çerçeve

Hakça ve uygun temsiliyet ile ilgili birkaç temel hükmü hatırlatmak isterim:

1. Anayasa’nın 8. maddesi, Kuzey Makedonya’nın anayasal düzeninin temel değerlerinden birinin “tüm vatandaşların tüm seviyelerdeki devlet organlarında ve diğer kamu kurumlarında hakça temsiliyeti” olduğunu belirtir.
2. Anayasa’nın VI. Değişikliği, “tüm toplulukların üyelerinin devlet organlarında ve tüm seviyelerdeki diğer kamu kurumlarında uygun ve hakça temsiliyetini” temel anayasal değer olarak öngörür.
3. Kamu Sektörü Çalışanları Kanunu (20-a maddesi), hakça ve uygun temsiliyet ilkesine saygı göstererek istihdamın planlanması ve çalışanların etnik bileşimi hakkında kayıt tutulması yükümlülüğünü öngörür.
4. Kamu Denetçisi Kanunu (77. maddesi), ayrımcılık yapmama ilkesinin ve toplulukların üyelerinin uygun ve hakça temsiliyetinin korunması için eylem ve önlemlerin alınması yetkisini belirler.

Atama süreci ve temsiliyetin durumu hakkında endişe

Cumhurbaşkanlığı Kabinesi çalışanlarının etnik yapısı hakkında aldığım bilgiler, özellikle Türk topluluğu olmak üzere küçük toplulukların temsiliyeti konusunda endişe verici bir durumu göstermektedir. Türk topluluğu, sadece bir kişinin (yönetici olmayan bir pozisyonda) istihdam edilmesiyle, nüfus içindeki payına göre uygun ve hakça temsiliyetten uzaktır.

Özellikle endişe verici olan, hiçbir kurumun Sizin Cumhurbaşkanı olarak oluşturduğunuz organlardaki (Ulusal Güvenlik Konseyi, Af Komisyonu, Nişan Komisyonu ve diğer kurullar) üyelerin etnik yapısı hakkında bana veri sağlamamasıdır. Bu durum, şeffaflık eksikliği izlenimi yaratır ve uygun ve hakça temsiliyet ilkesine uyulup uyulmadığı konusunda şüphe uyandırır.

Ek bir endişe kaynağı, ülkemizin diplomatik ve konsolosluk ağının durumudur. Anayasa’nın 84. maddesinin 2. fıkrasına göre, Cumhurbaşkanı olarak Cumhuriyet’in büyükelçilerini ve yurtdışındaki temsilcilerini kararname ile atama ve görevden alma yetkisine sahipsiniz. Ancak, edindiğim bilgilere göre, diplomatik misyonlarımızda şu anda görev yapan tüm büyükelçiler arasında Türk topluluğundan tek bir büyükelçi bile bulunmamaktadır – ne sizin tarafınızdan, ne de önceki cumhurbaşkanı tarafından atanmış. Türk topluluğunun en üst düzey diplomatik görevlerden bu sistemli ve uzun süreli dışlanması, tüm toplulukların devlet organlarında hakça ve uygun temsiliyeti anayasal ilkesinin ciddi şekilde ihlalidir. Türk topluluğundan büyükelçilerin olmaması sadece istatistiksel bir anomali değil, acil düzeltme gerektiren ciddi bir kurumsal eksikliktir.

Beklentiler

Tüm Kuzey Makedonya Cumhuriyeti vatandaşlarının Cumhurbaşkanı ve Anayasa’nın garantörü olarak, anayasal ilkelere saygı göstermenizi ve Türk topluluğu dahil olmak üzere tüm toplulukların oluşturduğunuz organlarda uygun ve hakça temsiliyetini sağlamak için somut önlemler almanızı bekliyorum.

Özellikle şunları bekliyorum:

1. Şeffaflık – Cumhurbaşkanı olarak oluşturduğunuz tüm organların atanmış üyelerinin etnik yapısına ilişkin bilgilerin kamuya açıklanması.
2. Eylem planı – Küçük toplulukların, özellikle Türk topluluğunun bu organlardaki temsiliyetini iyileştirmek için bir eylem planı.
3. İzleme mekanizması – Yetkiniz altındaki kurumlarda uygun ve hakça temsiliyetin durumunu düzenli olarak izlemek ve raporlamak için bir mekanizma kurulması.
4. Aktif katılım – Bu organların üyelerinin seçim ve atama sürecine küçük toplulukların üyelerinin aktif katılımının sağlanması.

Çağrı

Sayın Cumhurbaşkanı, devletin en üst temsilcisi ve Anayasa’nın garantörü olarak, anayasal konumunuzu kullanmanızı ve tüm toplulukların uygun ve hakça temsiliyet ilkesine saygı gösterme ve geliştirme konusunda kişisel bir örnek oluşturmanızı rica ediyorum.

Hepimizin ortak hedefinin, tüm toplulukların devlet iktidarının her seviyesinde, özellikle devlet egemenliğini ve ulusun birliğini sembolize eden kurumlarda uygun ve hakça şekilde temsil edildiği sivil ve kapsayıcı bir toplum inşa etmek olduğuna inanıyorum.

Yanıtınızı ve bu anayasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi yönünde somut adımlarınızı bekliyorum.”