Makedonya’da Sağlık İhalelerinde Şüpheli Artış

Sivil İletişim Merkezi’nin yayımladığı yeni araştırma, Kuzey Makedonya’daki kamu sağlık sektörünün son on yılda giderek daha fazla harcama yaptığını ancak vatandaşlara sunulan sağlık hizmetlerinin aynı oranda azaldığını ortaya koydu.

“Kamu Sağlığı Daha Fazla Harcıyor, Daha Az Hizmet Veriyor” başlıklı rapora göre, 2015–2024 döneminde sağlık alanındaki kamu ihalelerinin toplam değeri 126 milyon avrodan 315 milyon avroya çıkarak iki buçuk kat artış gösterdi. Ancak bu artış, hizmet kalitesi veya miktarında bir iyileşme yaratmadı.

Harcamalar artıyor, hizmetler azalıyor

Rapora göre 55 klinik ve hastanede muayene sayısı %14, yataklı tedavi günleri ise %24 oranında azaldı. Kadın doğum ve kan transfüzyon hizmetlerinde düşüş %60’ı aştı.

Son üç yılda uzman muayeneleri yaklaşık 700 bin azalarak %19 geriledi.

Yolsuzluk riski yüksek

Araştırma, artan ihale tutarları ile azalan sağlık hizmetleri arasındaki farkın, kamu kaynaklarının usulsüz şekilde harcanıyor olabileceğine işaret ettiğini belirtiyor. 2015’ten bu yana yürürlüğe girmesi gereken Ulusal Finansal Yönetim Sistemi hâlâ uygulanmadığı için, ilaç ve tıbbi malzemelerin gerçekten hastalara ulaşıp ulaşmadığı konusunda şüpheler bulunuyor.

Ayrıca ihalelerin neredeyse yarısında tek bir teklif verildiği, yani rekabetin büyük ölçüde ortadan kalktığı ifade edildi.

Belirli şirketlere avantaj sağlayan ihaleler

Reaktif ve test alımlarında, ihalelerin çoğunun aslında önceden belirlenmiş cihazlara göre yapıldığı ve hangi firmanın kazanacağının baştan belli olduğu tespit edildi. Bu alandaki yıllık harcamalar 29 milyon avroya ulaştı ve 10 yılda %81 arttı.

İnsülin ve diyabet ürünleri alımlarında da benzer durum gözlemlendi. Yaklaşık 39 milyon avro değerindeki ihalelere çoğunlukla tek firma katılıyor. Hastaların sayısı %21 artarken, sözleşme tutarları %77 yükseldi.

Aşılar ve nadir hastalık ilaçlarında da sorunlar

Aşı tedarik ihaleleri her yıl daha yüksek bütçelerle yapılmasına rağmen, zamanında sözleşme imzalanmaması gibi planlama hataları sıkça yaşanıyor.
Nadir hastalık ilaçları için yapılan harcamalar 10 yılda 1,5 milyon avrodan 19 milyon avroya çıktı. Ancak Sağlık Bakanlığı’nın bu tedavilerin hastalara gerçekten fayda sağlayıp sağlamadığını ölçmediği belirtildi.

Yetersiz personel ve denetim eksikliği

110 sağlık kurumunun 23’ünde kamu ihalesi sertifikasına sahip tek bir personel bile bulunmuyor. Bu durum, yasal zorunluluklara aykırı ve yolsuzluk riskini artırıyor.

Araştırma, etkin denetim mekanizmaları oluşturulmadığı sürece milyonlarca avroluk kamu kaynağının verimsiz şekilde harcanmaya devam edeceği uyarısında bulunuyor.

Zoom.mk