K. Makedonya’da oylama sürecinde dikkat edilmesi gerekenler

Kuzey Makedonya, bugün bağımsızlığından bu yana sekizinci kez yerel seçimler için sandık başında.

Ülke genelinde 3.474 seçim merkezinde gerçekleştirilen oylamada 1.832.415 vatandaş oy kullanma hakkına sahip.

Seçimden bir gün önce, 2.162 mahkum, ev hapsindeki bireyler, 8.848 hasta ve engelli ile 442 huzurevi sakini oylarını kullandı.

Yurt dışında yaşayan vatandaşlar yerel seçimlerde oy kullanamıyor. Ancak geçici olarak yurtdışında bulunan vatandaşlar, ülkeye gelmeleri durumunda oy kullanma haklarını kullanabiliyor.

Oy Verme Süreci

Seçim merkezleri sabah saat 07:00’de açıldı ve 19:00’a kadar açık kalacak. Bu saatten sonra sadece içeride bulunan seçmenlerin oy kullanmasına izin verilecek.

Oy kullanma hakkı olan kişiler, seçmen listesinde kayıtlı olan ve geçerli kimlik kartı ya da pasaporta sahip vatandaşlardan oluşuyor. Ayrıca, seçimlerin ilan edildiği 9 Ağustos ile 19 Ekim tarihleri arasında süresi dolmuş kimlik belgeleri de geçerli sayılıyor.

Her seçmen sadece bir kez oy kullanabiliyor; hem belediye başkanı hem de belediye meclisi üyeleri için oy veriliyor. Başkent Üsküp’te ise vatandaşlar şehir belediye başkanı, şehir meclisi ve yaşadıkları ilçenin belediye başkanı ile meclisi için oy kullanıyor.

Oy Kullanma Kuralları ve Yasaklar

Oy verme işlemi gizli bir şekilde yapılmakta. Kimlik kontrolünün ardından seçmen, seçim listesine imza atıyor ve mühürlü oy pusulası alıyor. Oy kabininde sadece mavi mürekkepli kalemle işaretleme yapılabiliyor. Hatalı oy pusulası değiştirilmez. Oy kullanıldıktan sonra pusula sandığa atılıyor ve dışarı çıkarılması yasak.

Her sandık başında sadece bir kişi bulunabilir, ancak engelli bireyler için yardım sağlanabiliyor. Refakatçileri olmayan engellilere, seçim görevlileri ya da rastgele seçilen kişiler yardımcı olabiliyor.

Aile, grup hâlinde ya da başka biri adına oy kullanmak yasak. Oy gizliliğini ihlal etmek suç sayılıyor ve yasa dışı müdahaleler, oy satın alma ya da seçim belgelerinin tahribatı cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalıyor.

Telefon, kamera veya herhangi bir görüntü kaydedici cihazla oy pusulasının fotoğrafının çekilmesi yasak. Kuralları ihlal eden kişiler sandık başından uzaklaştırılabilir. Oy verme yerine silah sokmak da yasak; yalnızca görevli polisler müdahalede bulunabiliyor.

Oy Sayımı ve Sonuçların Açıklanması

Seçimin ardından, sandık kurulları sonuçları ve belgeleri beş saat içinde belediye seçim komisyonlarına teslim etmekle yükümlü. Bu komisyonlar sonuçları toplayarak Devlet Seçim Komisyonu’na (DSK) iletiyor.

İlk elektronik sonuçlar kademeli olarak açıklanıyor. Nihai sonuçlar, oy verme işleminin bitiminden sonraki 12 saat içinde yayımlanıyor. Resmi sonuçlar ise 24 saat içinde ilan ediliyor.

İtiraz ve Hukuki Süreç

Seçime katılan her siyasi parti veya aday, seçim süreci veya oy sayımıyla ilgili olarak oy verme gününden sonraki 48 saat içinde DSK’ya itirazda bulunabiliyor.

Komisyon, gerekirse tanıklar veya uzman görüşleriyle durumu değerlendirerek 72 saat içinde karar veriyor. Karara itiraz etmek isteyenler, 24 saat içinde İdare Mahkemesi’ne başvurabiliyor ve mahkeme 48 saat içinde karar vermek zorunda.

Oy hakkının ihlal edildiğini düşünen seçmenler, 12 saat içinde ilçe seçim komisyonuna başvurarak itirazda bulunabiliyor. Yurt dışında kullanılan oylarla ilgili itirazlar ise doğrudan DSK’ya yapılabiliyor.

İlgili kurumların, itirazlara 2 ila 4 saat içinde yanıt vermesi gerekiyor. İdare Mahkemesi de 12 ila 24 saat içinde karar alıyor. Mahkemede yapılan değerlendirmelerde kamuoyuna, DSK’ya ve Resmi Gazete’ye bilgi veriliyor.

İlk turda hiçbir adayın seçilememesi durumunda, ikinci tur seçimler 2 Kasım’da yapılacak.

K. Makedonya’da oylama sürecinde dikkat edilmesi gerekenler yazısı ilk önce TIME-BALKAN üzerinde ortaya çıktı.