Bosna Hersek için Dayton’u aşma ve yeni anayasal düzen zamanı

Dayton Barış Anlaşması’nın paraf edilmesinin 30. yılı dolayısıyla Saraybosna’da düzenlenen konferansta, Bosna-Hersek’in artık Dayton çerçevesini aşarak demokratik reformlarla yeni bir anayasal düzen oluşturması gerektiği vurgulandı.

Saraybosna Belediye Binası’nda (Vijećnica) Cuma günü açılan uluslararası bilimsel konferans “Dayton’dan 30 Yıl Sonra: Mitler, Gerçekler ve Bosna-Hersek’in Geleceğine Dair Yeni Vizyonlar”, Saraybosna Üniversitesi tarafından organize edildi. Dört gün sürecek etkinlik, Dayton Barış Anlaşması’nın 30. yıldönümü kapsamında gerçekleştiriliyor.

Toplantıya 50’den fazla yerli ve yabancı akademisyen, araştırmacı ve uzman katıldı. Amaç, Dayton Anlaşması’nın mirasını eleştirel biçimde değerlendirmek ve Bosna-Hersek’in geleceğine yönelik yeni perspektifler sunmak.

Açılışta Saraybosna Üniversitesi Rektörü Tarik Zaimović, Hukuk Fakültesi Dekanı Zinka Grbo, konferansın organizasyon komitesi başkanı ve Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı Sead Turčalo konuklara hitap etti. “Dayton’un yüklerinden arınmış bir gelecek nerede başlar?” başlıklı açılış sunumunu Prof. Dr. Nerzuk Ćurak yaptı. Federal Arşiv iş birliğiyle “Dayton’ın Üç On Yılı” adlı bir sergi de açıldı.

Rektör Zaimović, akademik camianın anlaşmanın sonuç ve sınırlamaları hakkında açık konuşma sorumluluğu olduğunu belirterek, “Dayton Barış Anlaşması’nı aşmanın ve demokratik reformlarla Bosna-Hersek için yeni bir anayasal çerçeve oluşturmanın zamanı geldi” dedi.

Dekan Grbo ise konferansın yalnızca bir geçmiş değerlendirmesi değil, aynı zamanda yeni bir toplumsal sözleşme arayışı olduğunu vurgulayarak “Eğer hedef daha adil ve işleyen bir toplumsa, değişim tabu olmamalıdır” ifadelerini kullandı.

Prof. Harun Išerić, etkinliğin amacının Bosna-Hersek’in anayasal düzeni üzerinden yapılan siyasi manipülasyonları ortaya koymak ve ülkenin anayasal, siyasal ve toplumsal gelişimini analitik olarak değerlendirmek olduğunu belirterek, gelecekteki reformlar için öneriler sunacaklarını kaydetti.

Konferansa Yale, Lüksemburg, Viyana, Graz, Utrecht, Trento, Milano-Bicocca, Strasbourg ve Ljubljana üniversitelerinden akademisyenlerin yanı sıra Saraybosna, Banja Luka ve Mostar üniversitelerinden katılımcılar da yer aldı. Önümüzdeki üç gün boyunca Dayton Anlaşması’nın işleyişi, eksiklikleri ve Bosna-Hersek’te daha etkili yönetişim için olası modeller tartışılacak.

Bundan tam 30 yıl önce, ABD’nin Ohio eyaletindeki Dayton kentinde bulunan Wright-Patterson askeri üssünde Bosna-Hersek için Genel Çerçeve Barış Anlaşması üzerinde uzlaşmaya varılmıştı. Dayton Anlaşması, yaklaşık dört yıl süren savaşı resmen sona erdirmiş; ülkeyi üç kurucu halk, iki entite (Bosna-Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti) ve Brčko Bölgesi temelinde yapılandırmıştı.