AB Sırbistan’ı ‘uyardı’: Ruslara pasaport vermeyi durdurun

Avrupa Komisyonu, yayımladığı genişleme raporunda Sırbistan’ın Rusya ile yakın ilişkilerine tepki gösterdi. Brüksel, AB için güvenlik riski oluşturduğunu iddia ettiği Rusya vatandaşlarına pasaport ve vize verilmesinin durdurulmasını talep etti. Raporda ayrıca Sırbistan’daki ‘demokratik gerilemeye’ ve ülkenin AB’nin dış politikasına uyum sağlamamasına dikkat çekildi.

Avrupa Birliği, Rusya ile yakınlaşmakla eleştirdiği Sırbistan’dan, Rusya Federasyonu vatandaşlarına pasaport vermeyi durdurmasını talep etti.

Avrupa Komisyonunun AB’nin genişleme politikasını belirleyen “Genişleme Tedbirleri Paketi” başlıklı dosyası, birliğe katılım adayı her ülkenin ilerleme durumuna ilişkin ayrı raporları içeriyor.

“Demokratikleşme süreci yavaşladı”

Sırbistan’a ayrılan raporda Avrupa Komisyonu, ülkedeki demokratikleşme sürecinin yavaşladığını öne sürdü.

Parlamentonun etkinliğinin ve denetim işlevlerinin “seyrek toplantılar” ve “gerçek siyasi tartışmaların eksikliği” nedeniyle azaldığı kaydedildi.

Avrupa Komisyonu ayrıca Sırp hükümetini, sivil toplum kuruluşları ve sivil derneklerin faaliyetleri için “zorlayıcı koşullar” yaratmakla eleştirdi.

Raporun önemli bir bölümü Sırbistan’ın Rusya ile ilişkilerine ayrıldı.

Avrupa Komisyonu, Belgrad’ı AB’nin Moskova’ya yönelik yaptırımlarına katılmayı reddetmekle suçladı.

Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić’in ise 9 Mayıs Zafer Geçidi’ne katılımı ve Vladimir Putin ile yaptığı görüşmeler de dahil olmak üzere Moskova ile kurduğu “gösterişli temaslar” eleştiri konusu oldu.

Belgede, Sırbistan’ın AB’nin ortak dış, savunma ve güvenlik politikası çerçevesinde “sınırlı ilerleme kaydettiği” vurgulandı.

Rapora göre Belgrad, Rusya’nın eylemlerini kınayan açıklamalar da dahil olmak üzere AB Konseyinin bazı kararlarını kısmen desteklese de “Moskova ile yüksek düzeyde temaslarını ve Batı karşıtı propaganda unsurları içeren söylemini sürdürdü.”

“Ruslara verilen pasaportlar güvenlik riski oluşturuyor”

Avrupa Komisyonu, Rusya vatandaşlarına Sırp pasaportu verilmesi konusuna özel bir önem atfetti.

Belgede, “Sırbistan’ın vize politikası, AB’nin vize talep ettiği üçüncü ülkeler listesine hâlâ sadece kısmen uymaktadır. Ruslara Sırp vatandaşlığı verilmesi, fiilen onlara AB’ye vizesiz giriş hakkı tanımakta ve bu da birliğin güvenliği için potansiyel riskler oluşturmaktadır” ifadeleri kullanıldı.

Brüksel, Belgrad’dan vize politikasını “AB standartlarına uygun hâle getirmesini” ve “özellikle güvenlik tehdidi veya yasa dışı göç riski taşıyan devletlerden gelen üçüncü ülke vatandaşlarının vizesiz girişlerinin sıkı kontrolünü” sağlamasını istedi.

Bunun yanı sıra Avrupa Komisyonu, Sırp makamlarına, “Sırp pasaportu sahipleri AB’ye vizesiz giriş avantajlarından yararlandığı için yabancılara vatandaşlık verilirken uygulanan denetimleri artırma” çağrısında bulundu.

Raporda ayrıca Belgrad’ın Rusya’ya yapılan uçuşları artan sıklıkta sürdürdüğü ve Çin, Belarus, İran ile Kuzey Kore’ye yönelik yaptırımlara katılmadığı belirtildi.

Avrupa Komisyonuna göre Sırbistan, yabancı bilgi müdahalesiyle mücadele etmek için yeterli tedbirleri almadı. Aksine, medya düzenleyici kurumu olan REM Konseyi, RT’ye (Russia Today) devlet telekomünikasyon ağı Telekom Srbija üzerinden Sırpça yayın yapma lisansı verdi.

Yaptırım altındaki Rus milyardere Sırp vatandaşlığı

Balkan Araştırmacı Gazeteciler Ağı (BIRN), eylül ayında yayımladığı haberde, uluslararası yaptırım altındaki bazı Rus girişimcilerin Sırp vatandaşlığı aldığını bildirmişti.

Bu kişiler arasında Riv Goş zincirinin sahibi ve Forbes‘a göre en zengin 100 Rus’tan biri olan milyarder Oleg Boyko da bulunuyor.

İsviçre’de yaşayan ve İtalya vatandaşlığına sahip olan Boyko’nun mal varlıkları Avustralya, Polonya ve Ukrayna’nın yaptırımları altında bulunuyor. İşletmelerinden biri ise Sırbistan’da kayıtlı.

Sırp hükümeti, 2022’nin başından bu yılın nisan ayına kadar, “ülkenin çıkarları doğrultusunda” çıkarılan cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle, 204’ü Rus vatandaşı olmak üzere 330’dan fazla yabancıya vatandaşlık verdi.

Rapora göre, AB ve Sırbistan arasındaki AB misyonlarının statüsüne ilişkin anlaşma 1 Nisan 2025’te yürürlüğe girdi.

Belgrad, geçen yılın aralık ayında Kuveyt, Moğolistan, Umman ve Katar vatandaşlarına yönelik vize rejimini yeniden tesis ederek AB vize politikasına kısmen yaklaşma adımları attı.

Fakat Sırbistan’ın vize politikası genel olarak AB standartlarıyla “hâlâ sadece kısmen uyumlu” durumda.

Öte yandan AB, Sırbistan’ın ithalatı çeşitlendirmeye yönelik tedbirler almasına rağmen hâlen Rusya’nın doğalgaz ve petrol tedarikine bağımlı olmasından da kaygı duyuyor.

Avrupa Komisyonuna göre, Belgrad’ın Mayıs 2025’te Rusya ile yaptığı doğalgaz sözleşmesini dört ay daha uzatması, “Rus hammaddesine olan bağımlılığı ağırlaştırıyor.”

Bunun yanı sıra ABD, 9 Ekim’de, hisselerinin yüzde 56’sı Gazprom Neft ve Gazprom’un bağlı kuruluşları tarafından kontrol edilen Sırbistan’ın en büyük petrol şirketi NIS’e yaptırım uygulamıştı.