Makedonya’da Demokrasiye Gölge Düşüren Karar

Prof. Dr. Muhittin Kahveci

Kuzey Makedonya, çok etnili yapısı ve farklı milletlerin bir arada yaşadığı demokratik düzeni ile Balkanlar’da özel bir yere sahiptir. Ancak son dönemde alınan ve seçim sistemine doğrudan etki eden bir karar, ülkedeki demokratik temsil anlayışını ciddi şekilde zedelemiştir.

Hükûmetin daha önce aldığı, resident (ülkede yaşayan) ve nerezident (yurt dışında yaşayan) vatandaşların oranına göre belediye meclis üyelerinin sayısını azaltan karar, Makedonya Seçim Kurulu tarafından onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Ne yazık ki bu düzenleme, Anayasa’nın temelinde yer alan “seçme ve seçilme hakkı” ilkesini ihlal etmekte ve özellikle azınlık toplulukların temsiliyet hakkını gasp etmektedir.

Temsil Hakkının Daraltılması

Makedonya vatandaşları, gerek ülke içinde gerekse yurt dışında yaşasın, anayasal olarak aynı haklara sahiptir. Ancak seçim listesinde yer almalarına rağmen nerezident seçmenlerin fiilen yok sayılması, birçok belediyede meclis üyesi sayısının düşmesine neden olmuştur. Bu durum başta Türk toplumu olmak üzere, sayıca daha küçük etnik grupların yerel siyasetteki temsiline ağır bir darbe vurmuştur.

Bu karar, yalnızca bir teknik düzenleme olarak görülemez. Aksine, ülkedeki demokratik çoğulculuğu baltalayan, azınlık haklarını görmezden gelen ve temsilde adaleti zedeleyen bir uygulamadır.

Demokratik Meşruiyet Açısından Tehlikeler

Bir ülkenin demokrasisinin ölçüsü, çoğunluğun iradesi kadar azınlıkların haklarının korunmasıyla da belirlenir. Kuzey Makedonya’nın Avrupa Birliği adaylık sürecinde ilerlemek isteyen bir ülke olarak böylesi bir anti-demokratik adım atması, yalnızca iç siyasette değil, uluslararası arenada da güven kaybına yol açacaktır.

Anayasa Mahkemesi ve ilgili kurumların bu haksızlığı hızla düzeltmesi, demokrasinin ve hukukun üstünlüğünün bir gereğidir. Aksi takdirde bu karar, ülkenin demokratik gelişimine büyük bir gölge düşürecektir.

Uluslararası Toplumun Sorumluluğu

Bu noktada uluslararası kurumların da sessiz kalmaması gerekmektedir. Özellikle AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi (ODIHR), Avrupa Konseyi ve Makedonya’daki tüm diplomatik temsilcilikler, demokratik temsil hakkını kısıtlayan bu uygulamaya karşı açık bir tavır sergilemelidir.

Çok etnili yapısıyla bilinen bir ülkede azınlıkların temsiliyetini zayıflatmak, toplumsal barış ve siyasal istikrar açısından da ciddi riskler doğurur. Dolayısıyla Kuzey Makedonya, demokrasiye gölge düşüren bu düzenlemeye izin vermemeli ve tüm vatandaşların eşit temsil hakkını güvence altına almalıdır.