Hırvatistan’da Güneş Enerjisi Kullanımı AB’nin Gerisinde

Greenpeace Hırvatistan Program Direktörü Petra Andrić, Haziran 2025’in AB tarihinde güneş enerjisinin en büyük elektrik kaynağı olduğu ilk ay olarak kayda geçtiğini belirtirken, Hırvatistan’ın hâlâ güneş enerjisi kullanımında Avrupa’nın en gerisinde yer aldığını söyledi.

Andrić, ülkenin 2030 yılına kadar tamamen yenilenebilir elektrik üretimine geçebileceğini, bunun için özellikle güneş ve rüzgâr enerjisine ve iletim altyapısına yatırım yapılması gerektiğini vurguladı.

Greenpeace’in Zagreb Üniversitesi’nden Prof. Goran Krajačić liderliğinde hazırlanan yeni çalışmasına göre, Hırvatistan’ın bu hedefe ulaşması için yaklaşık 4 GW yeni güneş enerjisi kapasitesi kurması gerekiyor. Buna karşın ülke bugün ancak 1 GW seviyesine yeni ulaşmış durumda. Aynı dönemde Yunanistan 7 GW, Macaristan ise 5,5 GW güneş enerjisi kurdu.

Hırvatistan Yenilenebilir Enerji Kaynakları Direktörü Maja Pokrovac, Haziran 2025’te AB’de üretilen elektriğin %22’sinin güneş enerjisinden geldiğini, bunun nükleeri (%21,6), rüzgârı (%15,8), hidroelektriği (%14,1) ve gazı (%13,8) geride bıraktığını söyledi.

Hırvatistan’ın yılda 2300 saat güneşlenme süresine sahip olmasına rağmen güneş enerjisinin elektrik üretimindeki payı yalnızca %6,6. Pokrovac, bu tabloyu “alarm verici” olarak nitelendiriyor.

Ülkede yaklaşık 33.000 güneş paneli sistemi bulunmasına rağmen, kişi başına kurulu güç yalnızca 244 watt ile AB’de sondan ikinci sırada yer alıyor. Avrupa ortalaması üç kat daha yüksek: yaklaşık 755 watt.

Büyük projelerde tıkanma: İzin süreçleri ve şebeke bağlantısı en büyük sorun

Pokrovac, Hırvatistan’da büyük ölçekli güneş santrallerinin yok denecek kadar az olduğunu söyledi:

Yalnızca 8 büyük güneş santrali mevcut

Bunların toplam gücü sadece 120 MW

Diğer AB ülkelerinde büyük projeler enerji dönüşümünün ana taşıyıcısı konumunda

En büyük engeller olarak uzun izin süreçleri, yeni teknolojilerin yavaş kabulü ve şebekeye erişimdeki bürokratik engeller gösteriliyor. Ülkenin enerji düzenleme kurumu, güneş enerji projelerinin iletim hattına bağlantı maliyetlerini belirleme kararını üç yıldır bekletiyor.

Sonuç olarak Hırvatistan, özellikle yaz aylarında tüketimin arttığı dönemlerde elektriğinin %30’unu ithal ediyor. Pokrovac’ın ifadesi çarpıcı:

“Kendi güneşimiz daha fazla parlıyorken Macaristan’ın güneş enerjisini ithal ediyoruz.”

Yeni model küçük üreticiyi zorlayacak: “Net metering” sona eriyor

1 Ocak itibarıyla Hırvatistan’da güneş enerjisi kullanıcılarının yıllardır faydalandığı “net metering” sistemi kaldırılıyor. Yeni modelde vatandaşlar:

Şebekeden aldıkları elektriği tam fiyattan ödeyecek

Ürettikleri fazla enerjiyi ise çok daha düşük bir fiyata satacak

Pokrovac, batarya destek programı olmadan bu modele geçişin hanelerin avantajını ortadan kaldıracağını ve güneş santrallerinin gelirini %20 azaltacağını belirtiyor.

Enerji toplulukları kâğıt üzerinde var, pratikte yok

Hırvatistan’da enerji topluluklarının yasal çerçevesi 4 yıl önce çıkarılmış olsa da:

Yalnızca 3 vatandaş enerji topluluğu resmî olarak kurulabildi

Yenilenebilir enerji topluluğu ise hiç yok

Avusturya’da 1200, Hollanda’da 714 topluluk bulunurken Hırvatistan’ın geride kalmasının nedeni karmaşık, pahalı ve uzun kayıt süreçleri.

Fonlar ilgiyi artırdı: Kurulu kapasitede hızlı büyüme

Çevre ve Enerji Verimliliği Fonu, geçen iki yılda 5600 çatı tipi güneş santraline destek verdiğini açıkladı. 2024 ve 2025 yıllarında toplam 28 milyon avroluk yeni çağrılar ile bu sayının daha da artması bekleniyor.

HEP’in verilerine göre:

31 Ekim 2025 itibarıyla 38.947 güneş enerjisi sistemi şebekeye bağlı

Toplam kurulu güç: 1107 MW

Bunun 31.215’i hanelere, 7732’si işletmelere ait

Yıl sonunda (Aralık 2024) bu rakam 804,95 MW idi. Bir yılda yaklaşık 300 MW’lık ciddi bir artış yaşandı.

Uzmanlara göre tablo karmaşık: Gerideyiz ama hızlı büyüyoruz

Hrvoje Požar Enerji Enstitüsü, Hırvatistan’ın kişi başına düşen kurulu güçte hâlâ Avrupa’nın en alt sıralarında olduğunu kabul ediyor ancak son yıllardaki büyümenin “gecikmeli ama doğru yönde” ilerlediğini belirtiyor.