Bulgaristan, doğal zenginlikleriyle dikkat çeken bir ülke olsa da, ormanlarının karşı karşıya olduğu tehditler alarm veriyor. Ülkenin yüzölçümünün %39’undan fazlasını kaplayan ormanlar, hem ekolojik denge hem de ekonomik kalkınma açısından büyük bir öneme sahip. Ancak uzmanlar, ormanların yaşlanması, yanlış yönetim ve modern yöntemlere geçişteki gecikmeler nedeniyle ciddi bir tehlike altında olduğunu vurguluyor. Bu yazıda, Bulgaristan ormanlarının durumu, karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerilerini herkesin anlayacağı şekilde ele alacağız.
Ağaç İşleme ve Mobilya Sanayi Sektör Odası’ndan Orman Mühendisi Petır Dişkov, Bulgaristan’daki ormanların hızla yaşlandığını belirtiyor. Ülkedeki ormanların büyük bir kısmı kısa ömürlü iğne yapraklı ağaçlar ve sürgünlerden oluşuyor. Bu durum, ormanların sağlığını olumsuz etkileyerek kuruma, zararlı böcek istilaları ve çevresel bozulma gibi sorunlara yol açıyor. Dişkov, “Orman yenileme faaliyetlerinde ciddi bir gecikme var. Bu, ileride biyotik ve abiyotik faktörlerin neden olacağı toplu orman zararlarına ve yapısal değişimlere zemin hazırlıyor. Bazı bölgelerde ormanların yerini çalılar ve çıplak araziler almaya başladı bile,” diyerek durumun ciddiyetine dikkat çekiyor. Sağlıklı bir ekosistem için ormanların yenilenmesi şart, aksi halde doğal yaşam büyük zarar görecek.
Ekonomik Kayıplar Artıyor: Odun Kalitesi Düşük
Ormanların yaşlanması sadece doğayı değil, Bulgaristan ekonomisini de olumsuz etkiliyor. Dişkov’a göre, geniş yapraklı ağaçlardan elde edilen odunun %75’i yalnızca yakacak olarak kullanılıyor. Bu, odunların düşük katma değerli ürünlere dönüşmesi anlamına geliyor. Yüksek kaliteli ve uzun ömürlü ürünler üretmek yerine, ormanlar ekonomik açıdan verimsiz bir şekilde değerlendiriliyor. Bu durum, orman işletmelerinin gelirlerini azaltırken, Bulgaristan’ın Avrupa Orman Stratejisi 2030 hedeflerinden de uzaklaşmasına neden oluyor. Avrupa’da birçok ülke, ormanlarından elde ettiği odunu yüksek katma değerli ürünlere dönüştürerek ekonomisine katkı sağlarken, Bulgaristan bu konuda geride kalıyor.
Yetersiz Planlama ve Uygulama Sorunları
Bulgaristan’da orman yönetimi, planlama ve uygulama eksiklikleriyle dikkat çekiyor. 2024 verilerine göre, devlet ormanlarında planlanan ormancılık faaliyetlerinin yalnızca %74’ü hayata geçirilebildi. Avrupa ortalaması %80 iken, Bulgaristan’da orman büyümesinden elde edilen odunun %50’si bile kullanılmıyor. Dişkov, Hırvatistan’ı örnek göstererek, “Hırvatistan, kaliteli meşe odunu üretiminde lider. Yıllık büyümeden elde edilen odunun %75’ini başarıyla kullanıyorlar,” diyor. Bu karşılaştırma, Bulgaristan’ın orman yönetiminde ne kadar geride kaldığını açıkça ortaya koyuyor.
Uzmanlar, Bulgaristan ormanlarının kurtuluşu için modern ormancılık yöntemlerine geçişin şart olduğunu vurguluyor. Dişkov, Almanya’da uygulanan “Saarland Yöntemi”ni örnek gösteriyor. Bu yöntem, sürdürülebilir orman yönetimi için Bulgaristanlı uzmanlar tarafından da benimsenmiş durumda. Ayrıca, odun üretiminde mekanizasyona geçilmesi gerektiği belirtiliyor. Batı Avrupa’da üretimin %90’ı mekanize araçlarla yapılırken, Bulgaristan’da bu oran yalnızca %2 seviyesinde. Dişkov, “Tarımda hâlâ tırpan, inşaatta elle beton karılan bir düzen düşünün. Bu yöntemler pahalı, verimsiz ve rekabet gücünü yok ediyor,” diyerek modernleşmenin önemine dikkat çekiyor. Mekanize üretim, hem verimliliği artıracak hem de maliyeti düşürerek sektörü daha rekabetçi hale getirecek.
Orman Endüstrisi ve İstihdam Risk Altında
Bulgaristan’da orman endüstrisi, ağaç işleme ve mobilya sektörü, 60 binden fazla kişiye doğrudan istihdam sağlıyor ve ülkenin GSYİH’sinin %3’ünden fazlasını oluşturuyor. Özellikle dağlık bölgelerdeki küçük yerleşimlerde yaşayan aileler, geçimlerini bu sektörden sağlıyor. Ancak ormanların sürdürülebilir bir şekilde yönetilememesi, bu sektörleri ve kırsal nüfusu tehdit ediyor. Eğer gerekli önlemler alınmazsa, hem doğal kaynaklar hem de binlerce kişinin geçim kaynağı tehlikeye girecek.
Sonuç
Bulgaristan ormanları, hem ekolojik hem de ekonomik açıdan büyük bir değer taşıyor. Ancak yaşlanma, yetersiz yönetim ve modern yöntemlere geçişteki gecikmeler, bu doğal zenginliği riske atıyor. Uzmanların önerdiği modern ormancılık yöntemleri ve mekanize üretim, ormanların geleceğini kurtarabilir. Aksi halde, hem doğa hem de ekonomi büyük bir kayıp yaşayacak. Bulgaristan’ın bu konuda acilen harekete geçmesi, hem çevresel hem de sosyal sürdürülebilirlik için kritik önem taşıyor.