Avrupa’da Cezaevleri Alarm Veriyor – Karadağ Media

Avrupa Konseyi’nin 2024 tarihli Cezaevi Nüfusuna İlişkin Yıllık Suç İstatistikleri raporu (SPACE I), Avrupa genelinde cezaevlerinin giderek artan şekilde aşırı kalabalıklaştığını gözler önüne serdi. Rapora göre, 31 Ocak 2023 ile 31 Ocak 2024 tarihleri arasında Avrupa genelinde 100 müsait cezaevi yeri başına düşen mahkum sayısı 93,5’ten 94,9’a yükseldi. Bu artışla birlikte cezaevi sistemlerinde ciddi yapısal sorunlar yaşandığı vurgulandı.

Aşırı Kalabalıklaşma En Çok Hangi Ülkelerde?

Nüfusu 500.000’den fazla olan ülkeler arasında 15 cezaevi idaresi, kapasitenin üzerinde mahkûm barındırıldığını bildirirken; Slovenya (134 mahkum), Kıbrıs (132), Fransa (124), İtalya (118), Romanya (116) ve Belçika (113), aşırı kalabalıklaşmanın en yüksek olduğu ülkeler arasında yer aldı.

Orta düzeyde aşırı doluluğun yaşandığı ülkeler ise Hırvatistan (110), İrlanda (105), İsveç (105), Macaristan (104), Azerbaycan (103), Finlandiya (103), Türkiye (102) ve Kuzey Makedonya (101) olarak sıralandı. İskoçya (100), İngiltere ve Galler (98) ile Sırbistan (98) ise kapasiteye oldukça yakın çalışıyor.

Türkiye Zirvede: En Fazla Mahkum Oranı Türkiye’de

31 Ocak 2024 itibariyle Avrupa Konseyi’ne bağlı 51 cezaevi idaresinde toplam 1.021.431 mahkum bulunuyor. Bu rakam, kıta genelinde 100.000 kişi başına 105 mahkuma denk gelen bir medyanı temsil ediyor. Ancak, bir milyondan fazla nüfusu olan ülkelerin verilerine bakıldığında, bu oranın bir önceki yıla göre yüzde 0,9 azalarak 116,2’den 115,1’e düştüğü gözlemleniyor.

Hapsedilme oranlarının en yüksek olduğu ülkeler şu şekilde sıralandı:

• Türkiye: 100.000 kişi başına 356 mahkum
• Azerbaycan: 264
• Gürcistan: 261
• Moldova: 235
• Polonya: 202
• Macaristan: 195
• Arnavutluk: 192
• Çek Cumhuriyeti: 180
• Slovakya: 179
• Sırbistan: 177
• Letonya: 175
• Karadağ: 164

Cezaevi Nüfus Artışı ve Düşüşü

Ocak 2023 – Ocak 2024 döneminde cezaevi nüfusu en fazla artan ülkeler arasında Slovenya (+%25,4), İsveç (+15,5), Malta (+11,1) ve Sırbistan (+9,4) yer aldı. Öte yandan, Türkiye (-%12,9), Bulgaristan (-%14,5) ve Lüksemburg (-%14,5) gibi ülkelerde ise cezaevi nüfusunda ciddi düşüşler kaydedildi.

Mahkum Profili: Suç Türleri ve Demografi

Raporda yer alan verilere göre, mahkumların yaklaşık üçte biri şiddet içeren suçlardan hüküm giydi:

• Cinayet: %11,9
• Cinsel suçlar: %8,7
• Saldırı: %6,7
• Soygun: %6,3

En yaygın hapis nedenleri ise:

• Uyuşturucu bağlantılı suçlar: %16,7
• Hırsızlık: %12,3
• Trafik ihlalleri: %2,9
• Ekonomik veya mali suçlar: %2,4

Mahkumların ortalama yaşı 37, kadın mahkumların oranı ise %4,9 olarak kaydedildi. Kadın mahkum oranı Çekya (%8,8), Macaristan (%8,4) ve Finlandiya (%8) gibi ülkelerde yüksekken; Arnavutluk (%1,4), Gürcistan (%1,4) ve Hırvatistan (%2,1) en düşük oranlara sahip ülkeler oldu.

Cezaevlerinde Yabancı Mahkumlar

Avrupa genelindeki mahkumların %16’sı yabancı uyruklulardan oluşuyor. Yabancı mahkum oranının en yüksek olduğu ülkeler şunlar:

• Lüksemburg: %75
• İsviçre: %72
• Kıbrıs: %58
• Yunanistan: %54
• Avusturya: %53
• Malta: %52
• İspanya: %50
• Almanya: %49
• Slovenya: %48
• Belçika: %41

En düşük yabancı mahkum oranları ise Romanya (%1,1) ve Moldova’da (%1,3) görüldü.

Uzman Uyarıyor: Ceza Süresi, Kalabalığı Doğrudan Etkiliyor

SPACE araştırmasının başkanı Marcelo Aebi, cezaevlerindeki aşırı kalabalığın, mahkumların yaşam koşullarını kötüleştirdiğini ve rehabilitasyon süreçlerini olumsuz etkilediğini vurguladı. Aebi, daha kısa ortalama ceza sürelerinin genellikle daha düşük cezaevi nüfusu anlamına geldiğini belirterek şunları söyledi:

“Bu modelin istisnaları olsa da, ceza süresinin cezaevi kalabalığı üzerinde belirleyici bir etkisi var. Şiddet içermeyen ve düşük riskli suçlular için ceza sürelerinin azaltılması ve alternatif yaptırımların teşvik edilmesi, cezaevi nüfuslarını düşürmenin etkili bir yolu olabilir.”

Bu yıl ilk kez, Avrupa Konseyi’ne üye olan tüm 51 ülke SPACE I araştırmasına tam katılım sağladı.

Kaynak: CDM – 20.07.2025