ABD, Sırbistan’ın petrol şirketi NIS’ten Rusya’nın tamamen çıkmasını talep etti

ABD, Sırbistan’ın petrol şirketi NIS’e yönelik yaptırımların kaldırılması için Rusya’nın şirketten tamamen çekilmesini talep etti. Sırbistan Enerji Bakanı, Washington’un şirketin faaliyetlerini sürdürmesine izin vermediğini açıklarken, hükümet konuyu görüşmek üzere Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in katılımıyla acil toplanma kararı aldı.

Sırbistan’a, ülkenin en büyük enerji şirketi olan Sırbistan Petrol Endüstrisi (NIS) ile ilgili “kötü haberler” ulaştı.

Gelişmeler üzerine, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in de katılımıyla hükümetin gelecek hafta olağanüstü toplanacağı bildirildi.

Başbakan Curo Matsut, bakanlar kurulu toplantısını 16 Kasım olarak belirledi. Basında yer alan haberlere göre, toplantıya “tüm kamu şirketlerinin yöneticileri” de davet edilecek.

Sırbistan Madencilik ve Enerji Bakanı Dubravka Cedoviç-Handanoviç, ABD’nin NIS şirketinin mülkiyetinin Sırbistan’a devredilmesi yönünde bir talepte bulunduğunu açıkladı.

Vreme dergisinin aktardığına göre Bakan Cedoviç-Handanoviç, “NIS avukatlarının ABD hükümetine yaptığı başvuru üzerine, Amerikan yönetimi ilk kez açık ve net bir şekilde Rusya’dan NIS şirketinin mülkiyetini devlete devretmesini talep ettiğini belirtti” diye konuştu.

Bakan, Washington’un Rus hissedarların mülkiyetinde tam bir değişiklik istediğini, yani Rus sermayesinin NIS’ten tamamen çıkmasını talep ettiğini vurguladı.

Eylül ayı verilerine göre, NIS’in çoğunluk hissedarı yüzde 44,85’lik payla Rus enerji şirketi Gazprom Neft.

Şirketin yüzde 29,87’si Sırbistan hükümetine, yüzde 11,30’u ise Gazprom Capital tarafından yönetilen St. Petersburg merkezli Intelligence A.Ş.’ye ait.

Geri kalan hisseler ise küçük hissedarların elinde bulunuyor.

‘NIS’in çalışması için bir günümüz bile yok’

Cedoviç-Handanoviç, asıl “kötü haberin” NIS’in faaliyetlerine devam edebileceği tek bir günlerinin bile olmaması olduğunu belirtti.

Bakan, “Mülkiyet değişikliğinin yedi sekiz günde mümkün olmadığını anlıyorsunuz. Mülkiyetle ilgili müzakereler için 13 Şubat’a kadar geçerli bir onay alındı, ancak NIS ve rafinerinin çalışmaya devam etmesi için bir onay yok” açıklamasını yaptı.

Hükümetin “zor kararlar” alması gerektiğini söyleyen Cedoviç-Handanoviç, “Şirketin yönetimini devralıp daha sonra zararı belirleyip tazmin etmeli miyiz?” sorusunu gündeme getirdi.

Bakan, önümüzdeki günlerde ülke tarihinin “en zor kararlarından bazılarının” alınacağını da sözlerine ekledi.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, geçen ayın başında Washington’un NIS’e yönelik yaptırımları ancak millileştirme koşuluyla ertelemeyi kabul edeceğini, ancak kendisinin böyle bir adımı dışladığını söylemişti.

Sırp vekilden ABD’ye tepki

Sırbistan Meclisi (Skupştina) milletvekili Boyan Torbitsa ise ABD’nin açıklamalarına rağmen yaptırımların Rusya’yı değil, Sırbistan’ı etkilediğini savundu.

Soçi’de düzenlenen “BRICS-Avrupa” sempozyumu esnasında RBK haber kuruluşuna konuşan Torbitsa, bu yaptırımların “Batı’nın Sırbistan’a ve Sırp halkına Moskova’ya karşı kısıtlama getirmemesi nedeniyle verdiği bir yanıt” olduğunu ifade etti.

Rusya’nın Sırplar için bir enerji ve ekonomi ortağından daha fazlası olduğunu belirten Torbitsa, Moskova’yı “her zaman Sırp devletinin ve halkının yanında olmuş bir dost ve müttefik” olarak niteledi.

Bu nedenle Sırbistan’ın Rusya’dan vazgeçemeyeceğini ve vazgeçmek istemediğini açıklayan Torbitsa, “NIS’in kaderi ve enerji anlaşmasıyla ilgili her şey, Rusya Federasyonu’nun rızası olmadan yapılmamalıdır” diye ekledi.

Yaptırımların geçmişi

ABD’nin Sırp şirketine yönelik yaptırımları, dokuz aylık bir ertelemenin ardından geçen ay fiilen yürürlüğe girmişti.

Washington, NIS’e yönelik kısıtlamaları bu yılın ocak ayı başında duyurmuş ve Belgrad’dan şirketteki Rus katılımını tamamen sonlandırmasını talep etmiş, ancak yaptırımların başlangıcını birkaç kez ertelemişti.

Bu hafta Bakan Cedoviç-Handanoviç, NIS’in Rus sahiplerinin, ABD Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisine (OFAC) şirketin kontrolünü üçüncü bir tarafa devretmeye hazır olduklarını bildirdiğini açıklamıştı. Daha önce Hırvatistan makamları da NIS’i satın alma niyetlerini dile getirmişti.

Öte yandan Cumhurbaşkanı Vucic, Rusya’nın Sırbistan’a 2025 sonuna kadar geçerli olacak bir doğalgaz tedarik sözleşmesi teklif ettiğini, ancak kendisinin bu sürenin en azından Mayıs 2026’ya kadar uzamasını beklediğini belirtmişti.

Vucic, bu teklifi Moskova’nın olası bir NIS millileştirmesinin sonuçları konusunda Belgrad’ı uyardığı şeklinde yorumlamıştı.